آلات موسیقی بلوچی

معرفي آلات موسيقي بلوچي

سرود(قيچك)

سرود از ساز هاي اصيل و سنتي بلوچي است . اين ساز زهي آرشه اي ، كاسه اي به بزرگي كاسه تار و دسته اي كوتاه دارد . كاسه طنين آن تقريبا شبيه به لنگر كشتي است كه وارونه شده باشد . دو سوراخ صوتي بزرگ بر روي كاسه طنين كه نيم دايره كوچكي را تشكيل مي دهد ، داراي پوست است. اين دو قسمت به وسيله ي دو فرو رفتگي بيضي شكل در دو طرف بدنه طنين از يك ديگر جدا مي شوند. سرود معمولا 12 سيم دارد. به آرشه ي سرود كمانگ مي گويند و مو هاي آن از دم اسب است. سرود و كمانگ را از چوب پرپُنَك مي سازند. نوازنده هنگام اجرا كاسه ي سرود را روي زانوي چپ خود (در حالت نشسته ) به طور عمود مي گذارد وا با كمانگ آن را مي نوازد . نوازندگان دوره گرد آن را با تسمه اي به گردن خود مي آويزند و هنگام حركت من نوازند. سرود، طنين خوش آيندي دارد و در اجراي بسياري از آهنگ ها و قطعات موسيقي بلوچی يكه تاز ميدان است.

رباب

رباب يا (هجده تار) سازي است زهي زخمه اي كه قسمت اعظم آن را بدنه طنيني تشكيل مي دهد . قسمت پاييني بدنه طنيني مسطح و روي آن را با پوست مي پوشانند. خرك در انتهاي همين قسمت واقع شده است و سيمها پس از عبور از روي خرك در پشت بدنه ي طنيني روي دو ميله چوبي بسته مي شوند. رباب دسته اي كوتاه وسه پرده دارد كه ثابت هستند. اين ساز چهار سيم ملودي وچهار ده سيم اليكوت دارد. سيم هاي اليكوت سيمهايي هستند كه معمولا نواخته نمي شوند. طول رباب حدود 64سانتي متر است و هنگام نواختن آن را روي زانو قرار مي دهند وبا مضراب مي نوازند.

نَل

نل به زبان بلوچی همان ني است. اين ساز داراي چهار سوراخ صوتي در بالاي لوله است و طول آن حدود54سانتي متر است. هر دو طرف لوله نل باز است و هنگام اجرا آن را به طور عمودي و كمي مايل نگاه مي دارند. نوازنده نل،نلي ناميده مي شود.

دو نلي

دونلي شامل دونل مساوي جدا از هم است يكي از اين دو نل مذكر وديگري مؤنث است. نل مذكر يازده سوراخ صوتي ونل مؤنث هشت صوراخ صوتي دارد. نل مذكر وظيفه اجراي ملودي و نل مؤنث وظيفه و اخوان را بر عهده دارد. نل مؤنث هنگام نوازندگي كمي پايين تر از نل مذكر قرار مي گيرد وسوراخ هاي آن هيچ وقت مورد استفاده واقع نمي شوند. سر دونلي، برش بيضي شكل دارد كه مخصوص تماس با لب هاي نوازنده است. اين ساز در پاکستان ساخته مي شود. شیرمحمد اسپندار معروف ترين و چيره دست ترين نوازنده نل و دو نلي در بلوچستان است.

دهلك

سازي است كوبه اي كه از استوانه چوبي ساخته شده و يك طرف دهانه ان از طرف ديگر بزرگتر است. پوست هاي دو طرف دهانه دهلك با ريسمان هايي به طور ضربدر يا مثلثي به يك ديگر متصل ميشوند و به اين ترتيب مي توان با كشيدن ريسمان ها ساز را كوك كرد. دهلك را هنگام اجرا روي زمين مي گزارند و با دست راست بر دهانه بزرگتر وبا دست چپ بر دهانه كوچك تر مي كو بند.