تمدن جيرفت

از لاشار
نسخهٔ تاریخ ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۰۸، ساعت ۱۹:۳۲ توسط Mostafadaneshvar (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

تمدن جيرفت

محوطه باستانی جیرفت.

تمدن جيرفت تمدني باستاني است كه حداقل ٥٠٠٠ سال قدمت تاريخي دارد و در ايران كنوني بوده است. تحقيقات باستان شناسي بين المللي در جیرفت و ناحيه هليل رود منجر به كشف مجموعه ي سايت هاي باستاني زيادي شده است.Sir Aurel Steinنخستين باستان شناسي بود كه در اوايل دهه ي ١٩٠٠ در اين ناحيه تحقيقاتي انجام داد. حداقل ١٢ مركز در اين ناحيه مورد كاوش باستاني قرار گرفته است كه قديمي ترين آنها به نظر مي رسد قدمتي بيش از ٥٠٠٠ سال داشته باشد. اكتشافات اتفاقي اخير منجر به كاوش هاي غير قانوني و غارت اين مركز باستاني شد. شمار اشياء قاچاق شده به حدي بود كه نيروي انتظامي مجبور به گسيل نيرو به منطقه شده تا از غارت بيشتر آن محل جلوگيري كند. پليس بين الملل نيز براي توقيف اين اشياء در حال همكاري با اين نيرو است. مهمترين مكان هاي اين تمدن عبارت اند از: شهر سوخته، تپه بمپور، اسپيدژ، شهداد،تل ابليس و تپه يحيي. برخي از اين مكان ها در استان همجوار،سيستان و بلوچستان، قرار دارند. يافته هاي جديد حاكي از وجود يك تمدن مستقل عصر برنزي با زبان و معماري منحصر به خود است. استاد يوسف مجيد زاده، سرپرست تيم كاوش گري در جيرفت معتقد است كه اين تمدن، بازمانده پادشاهي آراتا است، گرچه برخي ديگر اين نظر را قبول ندارند. اما آنچه كه مسلم است اين است كه اين سرزمين داراي صنعت كوزه گري بزرگي بوده است و محل عبور و مرور تجار بوده است. اين سرزمين با علاميان روابط فعالي داشته اند. به عقيده مجيدزاده در يك كاخ در اين مكان يك نوشته بر روي يك آجر شكسته پيدا شده است كه از قديمي ترين كتيبه يافت شده عيلامي در شوش ٣٠٠ سال قديمي تر است.اين آجر بسيار شكسته است و پيدا كردن نام اين پادشاهي دشوار است. مصنوعات ما قبل تمدن بين النهرين كاوش هاي باستاني در جيرفت منجر به كشف چندين شئ متعلق به هزاره چهارم قبل از ميلاد شده است. كاوش هاي باستاني اخير در جيرفت، بهشت پنهان باستان شناسان، منجر به كشف يك مجسمه برنزي شد كه سر يك بزي را نشان مي دهد و اين شئ متعلق به هزاره سوم پيش از ميلاد است. اين مجسمه كشف شده در جيرفت نشان مي دهد كه تاريخ ناحيه هليل روز به هزاره چهارم ما قبل ميلاد مي رسد و اين تاريخ از برخي تمدن هاي بين النهريني فراتر است. يكي از دلايلي كه باستان شناسان و تاريخ نگاران براي مهد تمدن بودن بين النهرين ذكر مي كنند اين است كه قديمي ترين آثار وشواهد تاريخي يافت شده در جيرفت مربوط به هزاره سوم قبل از ميلاد و جديد تر است، آنها نتيجه مي گيرند كه اين ناحيه نمي تواند محلي باشد كه تمدن از آنجا آغاز شده است. اما برخي شواهد فرهنگي و اشياء باستاني متعلق به هزاره چهارم ما قبل ميلاد است و در عين حال در يك كاوش در سايت ماتوت آباد دلايلي را ارائه مي دهد كه تاريخ اين ناحيه به هزاره ششم قبل از ميلاد مي رسد. علاوه بر اشياي يافت شده كنوني، باستانشناسان موفق به يك مجسمه برنزي سر يك بز شده اند كه سوالات جديدي درباره تاريخ اين ناحيه و اينكه آيا اين تمدن از تمدن بين النهرين قديمي تر است را بر مي انگيزد. دو نوع متفاوت سفال در اين گورستان يافت شده است كه برخي از آنها متعلق به هزاره سوم قبل از ميلاد است و نيز برخي به هزاره چهارم ما قبل ميلاد بر مي گردد. گمان مي رود اين ناحيه در هر دو دوره يك گورستان بوده است. اما حفاري هاي زير اين گورستان نشان مي دهد كه اين منطقه در طي هزاره ششم قبل از ميلاد يك مكان مسكوني بوده است. بعد از اين دوره ناحيه كم كم بوسيله رسوب و لايه ها در طي دوره هاي ١٠٠٠ ساله پوشانده شد. قبرستان بر باقي مانده هاي منطقه مسكوني پيشين بنا شد. گروه باستان شناساني كه در اين ناحيه مشغول كار هستند در حال حاضر مشغول كاوش هاي بيشتر براي مطالعه لايه هاي پاييني هستند. به عقيده مجيد زاده عمليات ژئوفيزيكي كه توسط كارشناسان فرانسوي انجام گرفته شده است، نشان مي دهد كه در اين ناحيه حداقل ١٠ دوره تاريخي و باستاني متعلق به تمدن هاي مختلف در دوره هاي مختلف وجود داشته است. بنابر اظهارات كارشناسان فرانسوي كه اين ناحيه را مورد مطالعه قرار داده اند، شواهدي از اين تمدن ها باقي مانده است كه شايد تا عمق ١١ متر در زير زمين دنبال شوند. آنچه كه درباره سند فرهنگ تل ابليس در بردسير واضح است را مي توان در همه بخش هاي ناحيه دنبال شود. فرهنگ تل ابليس ، مشهور به دوره علي آباد( هزاره چهارم قبل از ميلاد) توسط باستان شناسي آمريكايي ژوزف كالدول آشكار گرديد. غارت گورستان ماتوت آباد توسط قاچاقچيان كه باعث يك بحران باوري نكردني در باستان شناسي شد، توجه افكار عمومي منطقه را به خود جلب كرد. فقط در يكي از گورستان ها ٣٠ ظرف سنگي به غارت رفت. برخي ظرف فلزي و سفالي و نيز اشياء طلايي نيز توسط قاچاقچيان به يغما رفت. اكتشافات در لايه هاي پاييني گورستان جيرفت نشان مي دهد كه تاريخ اين منطقه به هزاره چهارم ما قبل ميلاد مي رسد. اين صحه اي است بر اين ادعا كه جيرفت مدت هاي پيش تر مهد تمدن بوده است ولي اين ادعا توسط سازمان هاي جهاني تاييد نشده است. مطالعات تحقيقي بر روي آثار يافت شده در جيرفت در يك مركز مطالعاتي در آمريكا نشان مي دهد كه مواد كشف شده در اين ناحيه به قرن سوم قبل از ميلاد تعلق دارند. با توجه به يك كتيبه كه پيش تر در اين ناحيه يافت شده است، باستان شناسان معتقداند زبان نوشتاري در جيرفت از نمونه يافت شده در بين النهرين قديمي تر است و زبان نوشتار از اين ناحيه به بين النهرين رسيده است. زبان نوشتار باستان شناسان معتقدند كه جيرفت شهري بوده است كه براي نخستين بار نوشتار بوجود آمده است. مطالعاتي كه توسط ٥ زبان شناس از آمريكا، فرانسه، روسيه، دانمارك و ايران بر روي يك كتيبه يافت شده در جيرفت نشان مي دهد اين نوشته عيلامي ٣٠٠ سال از نمونه يافت شده در تمدن بزرگ شوش قديمي تر است. باستان شناسان معتقداند كه جيرفت منشاء زبان نوشتاري عيلامي بود است كه از طريق آن سيستم نوشتار توسعه يافت و سپس در كشور پراكنده گرديد و به شوش رسيد. مقايسه با سومر بسيار باستان شناسان معتقدند كه تمدن جيرفت مانند شوش و بين النهرين داراي اهميت است. اين در حالي است كه مجيدزاده معتقد است يافته ها نشان مي دهد كه تمدن جيرفت شايد از تمدن سومر كه قديمي ترين تمدن شناخته مي شود قديمي تر باشد.