سرحد
سرحد فلات خشک و مرتفعی در بلوچستان ایران است که به وسیله تشکیلات رسوبی، برونزدهای آتشفشانی و دره‌هایی با ابعاد مختلف بریده شده است. بزرگ‌ترین این دره ها، دره خاش است. منظر توپوگرافیکی غالب ناحیه کوه تفتان است که آتشفشانی نیمه فعال می‌‌باشد. ارتفاع زیاد سبب اعتدال ناحیه می‌شود، با این حال، اقلیم آن در تابستان‌ها گرم و خشک و در زمستان‌ها سرد و در هرماه با بارندگی است که متوسط بارندگی آن ۲۷۸ میلی متر در سال می‌‌باشد.
تاریخچه
این ناحیه مرزی، از دوران صفویان و پس از آن دارای سیستم ناحیه ایِ سنتی مبتنی بر دادوستد نابرابر میان کشاورزان واحدهای محلی و گروه قومی غالب ناحیه (کردها) بوده است که خراجی را به عنوان تضمین دسترسیِ کشاورزان به زمین جمع آوری می‌‌کردند. سازمان بندیِ ناحیه بستگی به رشد و توسعه داخلیِ کردها به عنوان گروه غالب سرحد داشت که قلمرو این سیستم ناحیه‌ای تا زمان برقراری حکومت متمرکز تغییراتی را پذیرفته است.
امروز
در سده‌های اخیر سیاست‌های ویژه حکومت مرکزی در واگذاری اختیار به اقوام محلی جهت مرزبانی، همکاریِ ناحیه ایِ کردها با سایر اقوام، شمار و انسجام داخلیِ کردها و ارتباط کردها با حکومت مرکزی از عوامل مؤثر در توسعه سیستم ناحیه سنتی بوده ولی امروزه گسترش حکومت متمرکز به ازهم‌گسستن آن سامانه انجامیده و سیستم اقتصادی - سیاسیِ ناحیه را دگرگون کرده است.
منبع
- تحلیلی از توسعه و اضمحلال سیستم ناحیه ایِ سنتی در سرحد (بلوچستان)، حسن افراخته- عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان و رئیس شعبه بنیاد ایران‌شناسی استان سیستان و بلوچستان
