اوستایی

زبان اوستایی از شاخهٔ شرقی زبانهای ایرانی باستان است. نسک‌های اوستا، كتاب مقدس زرتشتیان را بدین زبان نوشته اند. این زبان همریشه با سانسکریت و نزدیک به پارسی باستان می‌باشد. تنها اثر به جا مانده به آن اوستا است. از مطالعهٔ اوستا بر می‌آید که دو گویش گوناگون از این زبان در اوستا به کار رفته است که یکی کهنه‌تر می‌نماید. نخستین لهجهٔ گاهانی ‌است که سروده‌های شخص زرتشت به آن است. به علاوه یسن‌های ۳۵ تا ۴۱ (هفت هات) و نیز چهار دعا از یسن ۲۷ به این لهجه است. لهجهٔ پسین‌تر لهجهٔ سایر قسمت‌های اوستای امروزی است.

اوستایی به احتمال قوى از زبانهاى نواحى شرقى ايران بوده و در آن دو گویش باستانی (گاثی) و جديد می‌توان تشخيص داد. تاريخ متروك شدن زبان اوستایی بدرستی دانسته نيست. كهن‌ترين قسمت اوستا (سرودهاى زردشت) محتم ميان قرون ۱۰ و ۶ ق. م. تنظيم شده ولی قسمت عمدهٔ آن كه جديدتر است متعلق بدورهٔ هخامنشی است. اوستا كه تنها اثر اين زبان است بخطى كه در اواخر دورهٔ ساسانی براى نوشتن اوستا از روى خط پهلوی تنظيم شده، نوشته شده. تحقيق زبان اوستایی با توسعهٔ زبان‌شناسى تطبيقى پيشرفت بسيار كرده اما هنوز فهم همهٔ نكات اوستا به آسانی ممكن نيست.

در دورهٔ ساسانیان الفبایی از الفبای زبوری و پهلوی اختراع شد و اوستا بدان نوشته شد. این الفبا را الفبای اوستایی و دین دبیری نامیده‌اند. این الفبا برای هر یک از آواهای اوستایی یک نشانه دارد.نشانه‌های الفبایی جدا از هم نوشته می‌شده و در هر جای کلمه که می‌امده یک صورت داشته است.

منابع

• تفضلی، احمد. «ادبیات اوستایی» تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. چاپ سوم تهران: سخن ۱۳۷۸.
• زبان فارسی و سرگذشت آن، نوشتهٔ دکتر محسن ابوالقاسمی.

پیوند به بیرون

• فرهنگ اوستایی-انگلیسی
• خودآموز خط اوستایی (به فارسی)