کرج: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (۱ نسخه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کَــرَج''' شهری است در [[استان تهران]] در غرب [[شهر تهران]]. | '''کَــرَج''' شهری است در [[استان تهران]] در غرب [[شهر تهران]]. | ||
جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر ۱٬۳۷۷٬۴۵۰ نفر می‌باشد و زبان غالب مردم منطقه فارسی است. کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و با توجه به جوان بودن آن (نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران) هم اکنون به عنوان یکی از کلان شهرهای ایران محسوب می‌شود. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ <ref name="آمار">[http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.informationfile/ وب‌گاه مرکز آمار ایران]</ref>کرج پس از [[تهران]]، [[مشهد]]، [[اصفهان]] و [[تبریز]]، پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می‌گردد.بدین دلیل به مانند تهران بزرگ ، کرج را نیز با لفظ کرج بزرگ (کرج و حومه) نام می‌برند . | جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر ۱٬۳۷۷٬۴۵۰ نفر می‌باشد و زبان غالب مردم منطقه فارسی است. کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و با توجه به جوان بودن آن (نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران) هم اکنون به عنوان یکی از کلان شهرهای ایران محسوب می‌شود. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ <ref name="آمار">[http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.informationfile/ وب‌گاه مرکز آمار ایران]</ref>کرج پس از [[تهران]]، [[مشهد]]، [[اصفهان]] و [[تبریز]]، پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می‌گردد.بدین دلیل به مانند تهران بزرگ ، کرج را نیز با لفظ کرج بزرگ (کرج و حومه) نام می‌برند . | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۳: | ||
* [[دانشکده علوم پزشکی]] | * [[دانشکده علوم پزشکی]] | ||
* [[آموزشکده عالی سما واحد کرج]] | * [[آموزشکده عالی سما واحد کرج]] | ||
[[تصویر:PIC.JPG]] | |||
==مکانهای تاریخی، فرهنگی== | ==مکانهای تاریخی، فرهنگی== | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۶۴: | ||
[[ | [[category:علوم انسانی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ اوت ۲۰۰۸، ساعت ۱۷:۵۴
کَــرَج شهری است در استان تهران در غرب شهر تهران. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر ۱٬۳۷۷٬۴۵۰ نفر می‌باشد و زبان غالب مردم منطقه فارسی است. کرج پس از تهران بزرگ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و با توجه به جوان بودن آن (نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران) هم اکنون به عنوان یکی از کلان شهرهای ایران محسوب می‌شود. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ <ref name="آمار">وب‌گاه مرکز آمار ایران</ref>کرج پس از تهران، مشهد، اصفهان و تبریز، پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می‌گردد.بدین دلیل به مانند تهران بزرگ ، کرج را نیز با لفظ کرج بزرگ (کرج و حومه) نام می‌برند .
موقعیت و تقسیمات کشوری
کرج با ۲۴۵۲ کیلومتر مربع وسعت در ۴۵ کیلومتری غرب تهران و در دامنه جنوبی رشته کوههای البرز قرار گرفته‌است. این شهرستان از شمال به استان مازندران، از جنوب به شهرستان شهریار و استان مرکزی، از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و قزوین و از شرق به تهران و شمیرانات محدود است. جلگه پهناور کرج با ارتفاع متوسط ۱۳۲۰ متر از سطح دریا در مسیر راه ارتباطی وسایط نقلیه حامل کالاهای وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس است. کوههای رفیع و پر ابهت البرز استان مازندران و کرج را از هم جدا کرده‌است. دهستان کرج در میان دره‌های پرپیچ‌وخم البرز و در اطراف جاده چالوس قرار دارند. از تونل کندوان تا روستای مراد تپه در غرب اشتهارد، حوزه فرمانداری کرج را تشکیل می‌دهد. حوزه فرمانداری کرج در سال ۱۳۳۷ برای جمعیتی در حدود ۳۵ هزار نفر و با وسعتی در حدود ۵۸۳۰ کیلومتر مربع بنیاد شد. این شهرستان تا سال ۱۳۶۸ دارای چند بخش شامل: مرکزی، شهریار، رباط کریم و طالقان و اشتهارد بود، ولی پس از تبدیل بخش‌های شهریار و رباط کریم و ساوجبلاغ به شهرستان چهار بخش از آن جدا گردید و هم‌اکنون شامل دو بخش مرکزی و اشتهارد و هفت دهستان است. بخش مرکزی با ۶ دهستان به نام‌های: نسا، آسارا، آدران، کمال آباد، گرمدره از تونل کندوان تا (ماهدشت) یا مرد آباد یا همان شاهدشت قدیم را شامل می‌شود. بخش اشتهارد که از احمدآباد تا مرادتپه ادامه دارد، تنها یک دهستان به نام پلنگ آباد (رحمانیه) دارد.
پیشینه تاریخی
کرج که هم اکنون بخش قابل توجهی از فشار جمعیت و کم آبی تهران را تحمل می‌کند، از دوران پیش از تاریخ و باستان نیز سرزمینی پرجاذبه و مرکز آب و آبادانی بوده‌است. استعدادهای طبیعی و منابع آبی فراوان سلسله جبال البرز، همچنین خاک حاصلخیز دامنه‌های البرز و دشت منتهی به آن برای اجتماعات بشری مناسب بوده‌است و دلیل آن آثار باستانی ارزشمندی است که در گوشه و کنار این جلگه وسیع و در حاشیه راههای ارتباطی کهن قابل مشاهده‌است. تپه‌های آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه‌های تاریخی تنگ گسیل و شهرستانک و آثار دوران اسلامی همچون برج میدانک مغولی، پل و کاروانسرای صفوی کرج، کاخهای قاجاری و کاخهای رضا شاهی و محمدرضا شاهی حکایت از استمرار استقرارهای پی در پی در این منطقه دارد. اطلاعات موجود حاکی است که کرج مدتی جزء مازندران و زمانی قسمتی از ری بوده‌است و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب می‌شده‌است. تا پیش از حمله مغول رفت و آمد کاروانها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگزآباد و شهریار به ری می‌رفته. از این دوره به بعد راه قزوین – کرج – ری به قبلی ترجیح داده شده‌است ولی اهمیت کرج در دوره صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه قزوین به تهران و تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه‌های ایجاد شده در حاشیه این جاده به آن هویت بخشیده‌است. از مورخین معتبری که از کرج یاد کرده، مقدسی است. وی در سده چهارم هجری قمری از کرج به عنوان یکی از روستاهای ری نام برده‌است. در آغاز سده هفتم هجری قمری یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانسته‌است. حمدالله مستوفی در سده هشتم هجری قمری کن و کرج را از ولایات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه‌های عراق عجم از کوهرود نام می‌برد که ویژگی‌های آن به طور دقیق قابل تطبیق بر روی رودخانه کرج است. در سده‌های میانه اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار می‌شود، مسیر قزوین – کرج – تهران مورد توجه قرار می‌گیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دوره‌است. باشکوهترین دوره تاریخی، دوره قاجاریه به ویژه عصر فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه بوده‌است. در این دوره کرج به علت همجواری با پایتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجه سلیمان میرزا نیز بوده‌است. مجموعه سلیمانیه کرج به این مقطع زمانی تعلق دارد. در همین دوران سپاهیان زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشتهایی از خود بر جای نهاده‌اند که برای دسترسی به اطلاعات جامع تر می‌توان به سفرنامه‌ها مراجعه کرد. نام کرج در گذشته کره بوده‌است که در معنای آن شک وجود دارد.
مراحل گسترش تاریخی شهرستان
کرج با قدمتی دیرینه و جمعیتی انبوه و پیشینه‌ای تاریخی تا رسیدن به کلانشهر کنونی راه پر پیچ و خمی را پیموده‌است. کرج در محدوده خیابان‌های کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش ساوجبلاغ از توابع حوزه ۱۹ تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بوده‌است. سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی‌های ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن می‌پرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دوره روستایی و شهری گذشت و منطقه بسیار وسیعی را در بر گرفت. اشتهارد، شهریار ، طالقان، ساوجبلاغ ، کوهپایه و بخش حومه تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطب‌های جاذبه‌ای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخش‌های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرک‌هایی تبدیل شده‌اند.
محدوده‌ای که امروز کرج بزرگ (شهر کرج) نامیده می‌شود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزه کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بوده است؛ و کلاک، سرجو، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسین‌آباد بیلقان، علی‌آباد پرگیرک ، تپه مرادآباد، بیدستان، صحرای ویان، جوادآباد، نهر رستم، دره دروا، حسن‌آباد، حاجی‌آباد، صوفی‌آباد، ورگرد، دلمبر، حیدرآباد، میان‌جاده، شنبه‌دژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانه قند، حسین‌آباد مهرشهر، جو مردآباد، سرحد آباد، آسیا برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسین‌آباد راه‌آهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که درسال‌های اخیر در محدوده شهر کرج قرار گرفته، را در بر می‌گرفته‌است.
پس از سرشماری سال ۷۵ و دوره جدید ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و ضرورت‌های عدیده، به نظر می‌رسد که کرج تا رسیدن به مرحله استانی مهم فاصله‌ای نداشته باشد.
دانشگاه‌‌ها و مراکز مستقر در شهر کرج
- پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
- دانشگاه هنر
- دانشگاه تربیت معلم
- دانشگاه آزاد کرج
- دانشگاه جامع علمی - کابردی
- دانشگاه پیام نور
- دانشکده علوم پزشکی
- آموزشکده عالی سما واحد کرج
مکانهای تاریخی، فرهنگی
در حوزه فرمانداری کرج بیش از ۱۰۰ اثر با ارزش فرهنگی – تاریخی و هنری شناسایی شده و در گزارش بررسی و شناسایی این منطقه درج گردیده که در این مقاله به شرحی کوتاه درباره دهستان پرداخته می‌شود.
- آثار فرهنگی- تاریخی دهستانهای نسا، آسارا و آدران
دهستانهای نسا، آسارا و آدران در منطقه‌ای کوهستانی قرار داشته و آبادیهای آنها در دره‌های پرشیب و یا بر حاشیه مرتفع کوه‌ها ایجاد شده‌است.ولی آبادی آدران نسبت به نسا و آسارا وسیع تر و بیشتر است و زمینهای کشاورزی و باغات میوه فراوان ترند به همین دلیل از دیرباز در این منطقه کشاورزی رونق بیشتری داشته و در نتیجه سکونت در روستاها مداوم و دایمی است.
- آثار فرهنگی – تاریخی دهستانهای کمال آباد، گرمدره، محمدآباد و شهر کرج
در این محدوده از حوزه فرمانداری کرج آثار ارزشمند و چشمگیری وجود دارد که شماری از آنها توسط کارشناسان میراث فرهنگی استان تهران و کرج معرفی شده و تعدادی نیز در حال مرمت و استحکام بخشی هستند. در این میان دو گرمابه قدیمی واقع در روستاهای هلجرد و بیلقان در عین سلامت و اهمیت، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
محله‌ها
- اتحاد
- احمدیه
- اسلام‌آباد
- آسیاب برجی
- اصفهانی‌ها
- اکبرآباد
- باغستان
- بهار
- جهانشهر
- جوادآباد
- چهارصددستگاه
- جعفرآباد (جعفریه)
- حاجی‌آباد
- حسن‌آباد
- حسین‌آباد
- حصار
- حصار بالا
- حصارک
- حیدرآباد
- خیابان فردوسی
- خلج‌آباد
- دهقان‌ویلا
- دولت‌آباد
- ماهدشت
- محمد شهر
- رزکان نو
- ساسانی (شهید صدوقی)
- سرجوب
- سرحدآباد
- شاهین ویلا
- شهر صنعتی
- شهرک امام
- شهرک امام رضا
- شهرک جهازی‌ها
- شهرک خاتم الانبیا (ص)
- شهرک ذوب آهن
- شهرک شاهد
- شهرک شهید رستمی
- شهرک شهید مطهری
- شهرک شیخ سعدی
- شهرک فرهنگیان
- شهرک وحدت
- شکرآباد
- عظیمیه (شهرک رسالت)
- فردیس
- قلمستان
- کلاک نو
- کوی امامیه
- کوی بنفشه
- کوی شقایق
- کوی قائم
- کوی مدرس
- کوی ولی‌عصر
- کوی کارمندان جنوبی
- کوی کارمندان شمالی
- گلشهرویلای شرقی
- گوهردشت (رجایی‌شهر)
- مرکز شهر کرج
- مصباح
- ماهدشت
- مهرویلا
- مهرشهر
- نوروزآباد
- همت‌آباد
- وسیه
- وهرجرد
- ویان
- مهدی آباد (زندان قزلحصار)
- کیانمهر
- زیبادشت
حمل و نقل وشبکه ارتباطی
کلان شهر کرج از دیرباز، پل ارتباطی و گلوگاه بسیار مهمی در حد فاصل تهران- قزوین و شهرهای استان مازندران بوده‌است. همچنین در طی سه دهه گذشته با ایجاد شبکه راههای جدید و احداث آزادراه‌های منشعب و عبوری از آن بر اهمیت این شهر در مسیر ارتباطی تهران به کشورهای اروپایی افزوده شده‌است. مهم‌ترین راههای ارتباطی کرج عبارت‌اند از: جاده کــرج - چالوس که مملو از مناظر طبیعی بسیار زیبا است.
- آزادراه تهران- کرج- قزوین به طول ۱۵۹ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- هشتگرد به طول ۳۸ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- چالوس به طول ۱۶۱ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- شهریار به طول ۱۸ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- بوئین زهرا به طول ۹۸ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- رباط کریم به طول ۴۰ کیلومتر
- راه آسفالته کرج- گاجره – دیزین- شمشک به طول ۸۲، ۸۸ و ۱۰۳ کیلومتر
همچنین در سال ۱۳۸۰ انواع راههای موجود در شهرستان کرج (آسفالت، اصلی، فرعی، شنی) بالغ بر ۶۳۶ کیلومتر بوده‌است.
پایانه‌های مسافربری کرج نقش عمده‌ای را در زمینه حمل و نقل و جابجایی بار و مسافر از مقصد کرج به سوی نقاط مختلف ایران بر عهده دارند. همچنین در سال ۱۳۷۷ فعالیت روزانه قطار سریع السیر کرج- تهران (مترو-خط ۵) مورد بهره برداری قرار گرفت و از ایستگاه مرکزی کرج تا ایستگاه صادقیه تهران می‌توان استفاده نمود و ادامه مسیر در جنوب تهران به ایستگاه شهر ری و بهشت زهرا و شمال تهران به ایستگاه میرداماد منتهی می‌گردد. در حال حاضر مترو در مسیر کرج- مهرشهر به طول ۱۱ کیلومتر مورد بهره برداری قرار گرفته‌است .
ایستگاه راه آهن شهر کرج که در قسمت جنوب آزادراه تهران-کرج قرار دارد یکی دیگر از شبکه‌های انتقال مسافر و بار می‌باشد که فاصله آن از تهران به کرج ۴۱ کیلومتر و از ایستگاه کرج تا قزوین ۱۰۳ کیلومتر است.
مکانهای مهم و مشهور
- فرودگاه پیام
- کاروانسرای شاه عباسی
- کاخ شمس(مروارید)
- کاخ سلیمانیه
- مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته‌ای کرج
- مرکز تربیت مربی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور
- مرکز تحقیقات و اصلاح بذر
منابع
- نقشه راهنمای کرج مرکزی، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، تهران ۱۳۸۳خ.
- شبکه اطلاعات شهری کرج - معرفی اجمالی کرج و فهرست آثار تاریخی – فرهنگی آن
