ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (مختصري درباره ويژگي هاي آوايي لهجه لاشاري به ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری منتقل شد) |
(فارسی‌سازی ارقام و حروف) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[ | [[مختصری درباره ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری]] | ||
---- | ---- | ||
درباره | درباره تقسیم بندی [[زبان بلوچی]] دیدگاههای زیادی وجود دارد. زبان شناسان زبان بلوچی را براساس جغرافیا سکونت مردم بلوچ به لهجه‌های مختلف تقسیم کرده‌اند. ویلهلم گیگر زبان بلوچی را به دودسته عمده شمالی و جنوبی تقسیم کرده‌است. در این تقسیم بندی بلوچی جنوب به دو دستهٔ شرقی و غربی و بلوچی شمال به دو دستهٔ شمالی و جنوبی تقسیم شده‌اند. جوزف الفنبین محقق برجسته زبان بلوچی را به شش دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از: | ||
الف- | الف- لهجه‌های تپه‌های شرقی | ||
ب- لهجه رخشانی | ب- لهجه رخشانی | ||
ج- لهجه سراوانی | ج- لهجه سراوانی | ||
د- لهجه | د- لهجه کیچی | ||
ه- لهجه لتونی (لاشاری) | ه- لهجه لتونی (لاشاری) | ||
و- | و- لهجه‌های ساحلی | ||
لهجه | لهجه لاشاری | ||
منطقه لاشار در بلوچستان | منطقه لاشار در بلوچستان ایران قرار دارد. این منطقه شامل نواحی مانند اسپکه، پیپ، مسکوتان و فنوج می‌شود. از خصیصه‌های اصلی لهجه لاشاری آوای /ū/ است که در این لهجه ثابت مانده‌است. چون در برخی لهجه‌های بلوچی این صدا به i/ /تبدیل شده‌است. دیگر ویژگی این لهجه استفاده از مصوت‌های مرکب است در حالیکه در برخی لهجه‌های بلوچی واژگانی که دارای مصوت‌های مرکب هستند به مصوت ساده تبدیل می‌شوند. استفاده از نیم مصوت /y/ در ابتدای برخی واژگانی که با مصوت شروع می‌شوند. در لهجه لاشار برخی آواهای وجود ندارند ویا به آواهای متناظر تبدیل شده‌اند مانند: /ŗ/ که به /r/تبدیل شده‌است. | ||
بررسی نیم مصوت /y/ | |||
مصوت | مصوت یا واکه واج‌هایی هستند که از لرزه تارهای آوایی پدید می‌آیند و بدون برخورد با هیچ مانعی از مجرای دهان می‌گذرند. مصوت‌های زبان بلوچی ۸ عدد هستند که به دو دسته زیرتقسیم می‌شوند: | ||
۱- مصوت‌های کوتاه: /a/، /i/، /u/ | |||
۲- مصوت‌های بلند(کشیده):/ā/، /ī/، /ū/، /e/، /o/ | |||
در زبان | در زبان بلوچی برخلاف زبان فارسی واژه می‌تواند با مصوت آغاز شود. در زبان بلوچی به ابتدای برخی واژه‌ها که با مصوت‌های بلند شروع می‌شوند نیم مصوت /y/ اضافه می‌کنند. مثلا کلمه /īrān/ در بلوچی به صورت /yerān/ تلفظ می‌شود. افزودن نیم مصوت /y/ در لهجه لاشاری بیشتر دیده می‌شود. در مصوت بلند /ā/ که در ابتدائی کلمه قرار می‌گیرد در برخی کلمات این افزودن نیز روی می‌دهد. به طور نمونه می‌توان به کلمات زیر اشاره کرده که در لهجه لاشار به آنها نیم مصوت /y/ اضافه می‌شود. مثلا کلمه«علی» به صورت /yalī / در لاشاری قدیم تلفظ می‌شود. | ||
در | در دیگر لهجه‌ها لاشاری | ||
/āp/ /yāp/ | /āp/ /yāp/ | ||
/ārt/ /yārt/ | /ārt/ /yārt/ | ||
/ādink/ /yādink/ | /ādink/ /yādink/ | ||
/ātesh/ /yātesh/ | /ātesh/ /yātesh/ | ||
آوای دیگری که در لهجه لاشاری با دیگر لهجه‌های متفاوت است، آوای /ŗ/ است. این واج در لهجه لاشاری منسوخ شده‌است. در دیگر لهجه‌های این واج موجود است و مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی مردم لاشار این واج را به واجی مشابه آن تغییر داده‌اند. واج /ŗ/ در بلوچی لاشار به صورت /r/ تلفظ می‌شود. مثلا واژه /lahŗ/ در لاشاری به صورت /lahr/ تلفظ می‌شود.در واقع واج /ŗ/ مخصوص زبان بلوچی است در لاشاری به صورت /r/ فارسی گفته می‌شود که این تبدیل واج در لاشاری تاثیر زبان فارسی را نشان می‌دهد. | |||
دیگر ویژگی متمایز کننده لهجه لاشاری استفاده از شناسه اول شخص در پایان فعل‌های زمان گذشته‌است. مثلا در لاشاری برای گفتن مفهوم «رفتم» به بن فعل «/rapt/» «/uŋ/» اضافه می‌کنند. این در حالی است که در برخی لهجه‌ها شناسه اول شخص به صورت «/āŋ/» اضافه می‌شود. در این شناسه معمولا صدای آخر آن غنه می‌شود ولی در هنگام بیان آن به صورت تاکید یا خشمگینانه به صورت /n/ تلفظ می‌شود. | |||
[[Category:مقالات]] | [[Category:مقالات]] | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۰۸، ساعت ۱۶:۵۸
مختصری درباره ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری
درباره تقسیم بندی زبان بلوچی دیدگاههای زیادی وجود دارد. زبان شناسان زبان بلوچی را براساس جغرافیا سکونت مردم بلوچ به لهجه‌های مختلف تقسیم کرده‌اند. ویلهلم گیگر زبان بلوچی را به دودسته عمده شمالی و جنوبی تقسیم کرده‌است. در این تقسیم بندی بلوچی جنوب به دو دستهٔ شرقی و غربی و بلوچی شمال به دو دستهٔ شمالی و جنوبی تقسیم شده‌اند. جوزف الفنبین محقق برجسته زبان بلوچی را به شش دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از: الف- لهجه‌های تپه‌های شرقی ب- لهجه رخشانی ج- لهجه سراوانی د- لهجه کیچی ه- لهجه لتونی (لاشاری) و- لهجه‌های ساحلی
لهجه لاشاری منطقه لاشار در بلوچستان ایران قرار دارد. این منطقه شامل نواحی مانند اسپکه، پیپ، مسکوتان و فنوج می‌شود. از خصیصه‌های اصلی لهجه لاشاری آوای /ū/ است که در این لهجه ثابت مانده‌است. چون در برخی لهجه‌های بلوچی این صدا به i/ /تبدیل شده‌است. دیگر ویژگی این لهجه استفاده از مصوت‌های مرکب است در حالیکه در برخی لهجه‌های بلوچی واژگانی که دارای مصوت‌های مرکب هستند به مصوت ساده تبدیل می‌شوند. استفاده از نیم مصوت /y/ در ابتدای برخی واژگانی که با مصوت شروع می‌شوند. در لهجه لاشار برخی آواهای وجود ندارند ویا به آواهای متناظر تبدیل شده‌اند مانند: /ŗ/ که به /r/تبدیل شده‌است. بررسی نیم مصوت /y/ مصوت یا واکه واج‌هایی هستند که از لرزه تارهای آوایی پدید می‌آیند و بدون برخورد با هیچ مانعی از مجرای دهان می‌گذرند. مصوت‌های زبان بلوچی ۸ عدد هستند که به دو دسته زیرتقسیم می‌شوند: ۱- مصوت‌های کوتاه: /a/، /i/، /u/ ۲- مصوت‌های بلند(کشیده):/ā/، /ī/، /ū/، /e/، /o/ در زبان بلوچی برخلاف زبان فارسی واژه می‌تواند با مصوت آغاز شود. در زبان بلوچی به ابتدای برخی واژه‌ها که با مصوت‌های بلند شروع می‌شوند نیم مصوت /y/ اضافه می‌کنند. مثلا کلمه /īrān/ در بلوچی به صورت /yerān/ تلفظ می‌شود. افزودن نیم مصوت /y/ در لهجه لاشاری بیشتر دیده می‌شود. در مصوت بلند /ā/ که در ابتدائی کلمه قرار می‌گیرد در برخی کلمات این افزودن نیز روی می‌دهد. به طور نمونه می‌توان به کلمات زیر اشاره کرده که در لهجه لاشار به آنها نیم مصوت /y/ اضافه می‌شود. مثلا کلمه«علی» به صورت /yalī / در لاشاری قدیم تلفظ می‌شود. در دیگر لهجه‌ها لاشاری /āp/ /yāp/ /ārt/ /yārt/ /ādink/ /yādink/ /ātesh/ /yātesh/ آوای دیگری که در لهجه لاشاری با دیگر لهجه‌های متفاوت است، آوای /ŗ/ است. این واج در لهجه لاشاری منسوخ شده‌است. در دیگر لهجه‌های این واج موجود است و مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی مردم لاشار این واج را به واجی مشابه آن تغییر داده‌اند. واج /ŗ/ در بلوچی لاشار به صورت /r/ تلفظ می‌شود. مثلا واژه /lahŗ/ در لاشاری به صورت /lahr/ تلفظ می‌شود.در واقع واج /ŗ/ مخصوص زبان بلوچی است در لاشاری به صورت /r/ فارسی گفته می‌شود که این تبدیل واج در لاشاری تاثیر زبان فارسی را نشان می‌دهد. دیگر ویژگی متمایز کننده لهجه لاشاری استفاده از شناسه اول شخص در پایان فعل‌های زمان گذشته‌است. مثلا در لاشاری برای گفتن مفهوم «رفتم» به بن فعل «/rapt/» «/uŋ/» اضافه می‌کنند. این در حالی است که در برخی لهجه‌ها شناسه اول شخص به صورت «/āŋ/» اضافه می‌شود. در این شناسه معمولا صدای آخر آن غنه می‌شود ولی در هنگام بیان آن به صورت تاکید یا خشمگینانه به صورت /n/ تلفظ می‌شود.
