ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری

از لاشار
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۰۸، ساعت ۱۶:۵۷ توسط مانی (بحث | مشارکت‌ها) (مختصري درباره ويژگي هاي آوايي لهجه لاشاري به ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری منتقل شد)

مختصري درباره ويژگي هاي آوايي لهجه لاشاري


درباره تقسيم بندي زبان بلوچي ديدگاههاي زيادي وجود دارد. زبان شناسان زبان بلوچي را براساس جغرافيا سكونت مردم بلوچ به لهجه هاي مختلف تقسيم كرده اند. ويلهلم گيگر زبان بلوچي را به دودسته عمده شمالي و جنوبي تقسيم كرده است. در اين تقسيم بندي بلوچي جنوب به دو دسته ي شرقي و غربي و بلوچي شمال به دو دسته ي شمالي و جنوبي تقسيم شده اند. جوزف الفنبين محقق برجسته زبان بلوچي را به شش دسته تقسيم مي كند كه عبارتند از: الف- لهجه های تپه های شرقی ب- لهجه رخشانی ج- لهجه سراوانی د- لهجه كيچی ه- لهجه لتونی (لاشاری) و- لهجه های ساحلی

لهجه لاشاري منطقه لاشار در بلوچستان ايران قرار دارد. اين منطقه شامل نواحي مانند اسپكه، پيپ ، مسكوتان و فنوج مي شود. از خصيصه هاي اصلي لهجه لاشاري آواي /ū/ است كه در اين لهجه ثابت مانده است. چون در برخي لهجه هاي بلوچي اين صدا به i/ /تبديل شده است. ديگر ويژگي اين لهجه استفاده از مصوت هاي مركب است در حاليكه در برخي لهجه هاي بلوچي واژگاني كه داراي مصوت هاي مركب هستند به مصوت ساده تبديل مي شوند. استفاده از نيم مصوت /y/ در ابتداي برخي واژگاني كه با مصوت شروع مي شوند. در لهجه لاشار برخي آواهاي وجود ندارند ويا به آواهاي متناظر تبديل شده اند مانند: /ŗ/ كه به /r/تبديل شده است. بررسي نيم مصوت /y/ مصوت يا واكه واج هايي هستند كه از لرزه تارهاي آوايي پديد مي آيند و بدون برخورد با هيچ مانعي از مجراي دهان مي گذرند. مصوت هاي زبان بلوچي ٨ عدد هستند كه به دو دسته زيرتقسيم مي شوند: ١- مصوت هاي كوتاه: /a/،/i/،/u/ ٢- مصوت هاي بلند(كشيده):/ā/،/ī/،/ū/،/e/،/o/ در زبان بلوچي برخلاف زبان فارسي واژه مي تواند با مصوت آغاز شود. در زبان بلوچي به ابتداي برخي واژه ها كه با مصوت هاي بلند شروع مي شوند نيم مصوت /y/ اضافه مي كنند. مثلا كلمه /īrān/ در بلوچي به صورت /yerān/ تلفظ مي شود. افزودن نيم مصوت /y/ در لهجه لاشاري بيشتر ديده مي شود. در مصوت بلند /ā/ كه در ابتدائي كلمه قرار مي گيرد در برخي كلمات اين افزودن نيز روي مي دهد. به طور نمونه مي توان به كلمات زير اشاره كرده كه در لهجه لاشار به آنها نيم مصوت /y/ اضافه مي شود. مثلا كلمه"علي" به صورت /yalī / در لاشاري قديم تلفظ مي شود. در ديگر لهجه ها لاشاري /āp/ /yāp/ /ārt/ /yārt/ /ādink/ /yādink/ /ātesh/ /yātesh/ آواي ديگري كه در لهجه لاشاري با ديگر لهجه هاي متفاوت است، آواي /ŗ/ است. اين واج در لهجه لاشاري منسوخ شده است. در ديگر لهجه هاي اين واج موجود است و مورد استفاده قرار مي گيرد ولي مردم لاشار اين واج را به واجي مشابه آن تغيير داده اند. واج /ŗ/ در بلوچي لاشار به صورت /r/ تلفظ مي شود. مثلا واژه /lahŗ/ در لاشاري به صورت /lahr/ تلفظ مي شود.در واقع واج /ŗ/ مخصوص زبان بلوچي است در لاشاري به صورت /r/ فارسي گفته مي شود كه اين تبديل واج در لاشاري تاثير زبان فارسي را نشان مي دهد. ديگر ويژگي متمايز كننده لهجه لاشاري استفاده از شناسه اول شخص در پايان فعل هاي زمان گذشته است. مثلا در لاشاري براي گفتن مفهوم "رفتم" به بن فعل "/rapt/" "/uŋ/" اضافه مي كنند. اين در حالي است كه در برخي لهجه ها شناسه اول شخص به صورت "/āŋ/" اضافه مي شود. در اين شناسه معمولا صداي آخر آن غنه مي شود ولي در هنگام بيان آن به صورت تاكيد يا خشمگينانه به صورت /n/ تلفظ مي شود.