جمهوری اسلامی

از لاشار
نسخهٔ تاریخ ‏۸ اوت ۲۰۰۸، ساعت ۱۱:۳۳ توسط Mostafadaneshvar (بحث | مشارکت‌ها) (صفحهٔ جدید: '''جمهوری اسلامی''' نامی است که به ساختارهای حکومتی مبتنی بر دین در بعضی از کشورهای اسلامی داده شده...)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

جمهوری اسلامی نامی است که به ساختارهای حکومتی مبتنی بر دین در بعضی از کشورهای اسلامی داده شده‌است. این نام معمولاً به نوعی دین‌سالاری با حاکمیت رهبران روحانی مسلمان به شکل جمهوریت و محتوای اسلامی اشاره دارد و در افریقا و خاورمیانه ایجاد شده‌است. قوانین یک جمهوری اسلامی معمولاً باید با قوانین شرعی (قوانین اسلامی) منطبق باشند.

در دوران اخیر کشورهایی چون ایران، افغانستان، پاکستان و موریتانی نام رسمی حکومت خود را جمهوری اسلامی نهاده‌‌اند. گرچه در نوع حکومت کاملاً با هم متفاوت هستند.


نظام جمهوری اسلامی ایران

نظریه ولایت فقیه

به باور برخی شیعیان در زمان غیبت امام غایب، فقیه واجد شرایط به عنوان ولی فقیه انتخاب می‌شود که وظایف امام غایب در زمان غیبت را بر عهده دارد. نظریه ولایت مطلقه فقیه در سالهای اخیر توسط روح‌الله خمینی مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متأخر نیز موجود می باشد(ر.ک. حکومت اسلامی-حسینعلی منتظری).

اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران

اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده‌است، جمهوریت همان رای و اراده مردم در اداره برخی امور کشور است و اسلامیت یعنی مطابقت داشتن قوانین با دین اسلام.

تاریخچه

این نوع حکومت در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ مورد همه پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای آری دادند و مدتی بعد قانون اساسی‌اش را تایید کردند. قانون اساسی یک بار هم در ۱۳۶۸ بازنگری شد. در این نوع حکومت رهبر (ولی فقیه) بالاترین رکن نظام است که طبق قانون اساسی فرمانده کل قوا و ناظر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه‌است. رئیس قوه مجریه رئیس جمهور است که با رای مستقیم مردم به فرد تایید صلاجیت شده شورای نگهبان قانون اساسی انتخاب می‌شود و مدت ریاست جمهوری او که باید از رجال سیاسی باشد ۴ سال است. یک فرد تنها می‌تواند برای ۲ دوره متوالی یعنی ۸ سال رئیس جمهور باشد. رئیس جمهور وظیفه عزل و نصب وزرا را دارد. برای نصب هر وزیر رئیس جمهور می‌بایست نام او را جهت اخذ رای صلاحیت نمایندگان مجلس به مجلس شورای اسلامی بفرستد. همچنین انتخاب معاون محیط زیست و ریاست بانک مرکزی از وظایف رئیس جمهور است. رئیس قوه مقننه یا قانون گذاری همان رئیس مجلس شورای اسلامی است که از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود. مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ عضو است که اعضای آن از میان کسانی که شورای نگهبان آنها را تائید صلاحیت کرده، به وسیله مردم از راه انتخابات انتخاب می‌شوند و مدت نمایندگی آنها ۴ سال است. رئیس قوه قضاییه با حکم رهبر به مدت ۵ سال قابل تمدید عزل و نصب می‌شود و مسئولیت اداره قوه قضاییه و عزل و نصب روسای دادگستری استان‌ها و ادارات ذیربط آن همچون دیوان عالی کشور و دادستانی کل کشور را به عهده دارد.

ساختار

رهبر

در جمهوری اسلامی بالاترین مقام رهبر (ولی فقیه) است که توسط مجلس خبرگان انتخاب می‌شود.


مجلس خبرگان کاندیدهای این نهاد باید دارای شرایط اجتهاد و فقاهت باشند که صلاحیت علمی آنان از طرف حوزه ی علمیه تأیید می شود. در حال حاضر گرفتن آزمون و تأیید صلاحیت علمی به شورای نگهبان واگذار شده. نمایندگان این نهاد توسط رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.


شورای نگهبان اعضای این نهاد متشکل از ۶ حقوقدان که توسط رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی و توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌گردند و ۶ فقیه مستفیما توسط رهبر تعیین می‌شود


ریس جمهور

بعد از رهبر ریس جمهور بالاترین مقام در کشور است که هر ۴ سال یکبار از میان نامزدهای تایید صلاحیت شده بوسیله شورای نگهبان توسط رای مستقیم مردم انتخاب شده و حکم رئیس جمهور توسط رهبری تنفیذ می‌گردد.

مجلس شورای اسلامی

مجلس شورای اسلامی در ایران وظیفه قانون گذاری و نظارت بر دولت را دارد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی از میان نامزدهای تایید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان هر ۴ سال یکبار توسط رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.

قوه قضائیه

رئیس قوه قضائیه توسط رهبر انتخاب می‌شود که هر انتخاب برای مدت پنج سال می‌باشد که البته محدودیتی برای انتخاب مجدد وجود ندارد.

نظام جمهوری اسلامی افغانستان

پیش زمینه‌ها و پیدایش

با شکست طالبان توسط ائتلاف جهانی ضد تروریسم به رهبری آمریکا لویه جرگهٔ اضطراری برای تشکیل دولت انتقالی تشکیل شد.در این لویه جرگه ۲ تن از رهبران سیاسی و مذهبی شیعه و سنی افغانستان به نام‌های آیت الله آصف محسنی و عبدالرب سیاف خواهان افزودن کلمهٔ اسلامی به دولت انتقالی شدند.این کار انجام شد و دولت انتقالی اسلامی افقانستان بر سر کار آمد.تأثیر افزایش این کلمه ماندگار بود و نویسندگان قانون اساسی جدید افغانستان هم نام رژیم سیاسی افغانستان را جمهوری اسلامی نامیدند.

ویژگیها

در جمهوری اسلامی افغانستان رئیس جمهوری با رای مستقیم مردم برای ۵ سال انتخاب می‌شود. دو دستگاه قانون گذاری به نام‌های ولسی جرگه (پارلمان) و مشرانو جرگه (مجلس سنا) وجود دارد. قوه عدلیه (قضائیه) بطور مستقل عمل می‌کند. رئیس آن توسط رئیس جمهور انتخاب می‌شود و ولسی جرگه به آنها رای می‌دهد.[{{#اگر:|[[شیوه ارجاع به منابع{{{1}}}]]|شیوه ارجاع به منابع نیازمند منبع}}]{{#اگر: |[[رده: مقاله‌های نیازمند یادکرد/{{{2}}}]]|}}

منابع

  • ویکی‌پدیای انگلیسی.
  • (کتاب ولایت فقیه-آیت الله منتظری: روزنامه جام جم)
  • کتاب ایران معاصر