هیرمند
هیرمند یا هلمند نام رودی است که از استان هلمند افغانستان روان شده و به دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان در ایران می‌ریزد. این رود از ارتفاعات کوه های بابا از رشته کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه می گیرد و پس از مسافت 1100 کیلومتر وارد دریاچه هامون می شود. در اوستا از رود هیرمند به نام «هئتومنت» یاد شده است.
رود بزرگ هیرمند از رودهای پر آب شرقی فلات ایران و آسیا به شمار می رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می یابد و طول آن 1100 کیلومتر است و از این رو طولانی ترین رود واقع بین سند وفرات محسوب می شود.
واژه‌شناسی
نام این رود به ریختهای هیرمند،هلمند،هندمند،هیلمن و هیرمن نیز در نسکهای گوناگون تاریخی و گیتاشناسی آمده‌است. نام این رود در اوستا به گونه هئتومنت Haetumant آمده‌است. بخش نخست این نام معنای بنداب یا ورغ یا سد را می‌دهد و منت نیز همان مند در فارسی کنونی است که معنای دارندگی را می‌رساند. پس نام این رود به معنای برخوردار از بند می‌باشد. همچنین در اوستا این نام معنای عام سرزمینی که زود سیراب می‌شود را نیز دارد.
رومیان و یونانیها این رود را Etymandros یا Erymanthus می‌خواندند.
هیرمند در ادب و نوشته‌های ایرانی
نام این رود در شاهنامه فردوسی نیز آورده شده‌است:
همچنین در وندیداد در فرگرد نوزده،پاره‌های ۳ ،۳۹،۶۵و۶۹ همچنین فرگرد یکم پاره ۱۳ از این رود به هئتومنت یاد شده و سرزمینی را که این رود در آن جاری است را به همین نام نامیده‌است. همچنین در فصل بیستم بندهشن پاره‌های ۶،۱۷،۲۱ و ۲۲ از این رود یاد می‌شود.
منبع
- ابراهیم پورداوود؛آناهیتا
- مقاله سیستان سرزمین اساطیر- اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری – ستاد تسهیلات مسافرین نوروزی شهرستان زابل
