بلوچ

توزیع جغرافیایی قوم بلوچ (با رنگ صورتی نشان داده شده‌است)

بلوچ نام یکی از اقوام ایرانی در ایران و پاکستان و افغانستان است. مردم بلوچ‌تبار در جنوب شرقی ایران و شرق پاکستان ساکنند. زبان بلوچی یکی از زبان‌های ایرانی شاخه شاخه شمال غربی است.

نخستین ظهور بلوچان در آثار تاریخی در کتاب حدودالعالم (۹۸۲م/۳۷۲ق) و نیز در مقدسی (حدود ۹۸۵/م/۳۷۵ق) با نام بلوص است.

در شاهنامه ذکر مسکن این قوم در حدود شمال خراسان امروزی آمده‌است. در کتابهای جغرافیائی از این ملت (همراه با طایفه کوچ - یا قفص) در حدود کرمان یاد می‌شود. پس از آن بر اثر عوامل تاریخی این ملت بلوچ به کناره‌های دریای عمان رسیده و در همانجا اقامت کردند. اکنون قسمتی از بلوچان در دورترین قسمت جنوب شرقی ایران و قسمتی دیگر در غرب کشور پاکستان امروزی جای دارند. مجموع این ناحیه بلوچستان خوانده می‌شود که بر حسب مرزهای سیاسی به بلوچستان ایران، و بلوچستان پاکستان تقسیم می‌شود. گروهی از بلوچان نیز در قسمت جنوبی افغانستان و جنوب غربی پنجاب و طوایفی از آنها نیز در کرمان و لارستان و سیستان و خراسان و ارمنستان و کشورهای عربی سکونت دارند. بعضی مهاجران بلوچ در جستجوی کار و کسب معاش به گرگان و حتی جمهوری ترکمنستان رفته و در آن نواحی ساکن شده‌اند.

بلوچ به چندین طایفه تقسیم می‌شوند.

• طایفه یارمحمد زهی (طایفه شهنوازی)
• طایفه ريگی
• طایفه ناروئی
• طایفه براهويی
• طايفه شه بخش
• طایفه بندهی

همچنین این قوم دارای ۳۶ تیره‌است که مهمترین آنها عبارتند از: نتوزهی(میرجاوه لادیز جون آباد)، گنگوزهی(گزو پشت کوه)، حسین بر(گشت سراوان جالق)، میرکازهی(اسکل آباد)، زنگی زهی(سراهی خاش)، بهادرزهی(سازینک)، جری زهی (زاهدان)، شنبه زهی، شه کرم زهی می‌باشد. که در مرکزیت خاش و مناطق میر جاوه گوهرکوه میباشند.

بزرگان بلوچ

• فیض محمد بلوچ
• عباس پروین
• دادشاه
• رحم علی
• حمل جییند
• کمال خان هوت
• مير پسند خان
• شهباز قلندر
• سید ظهور شاه هاشمی
• مست توکلی
• ملا فاضل

پانویس‌ها

اِلفِنباین، یوزف، بلوچی در راهنمای زبان‌های ایرانی، جلد دوم، زبان‌های ایرانی نو، ویراستار اشمیت رودیگر، تهران: انتشارات ققنوس، ۱۳۸۲-۱۳۸۳، ص۵۷۷.